Analisti i njohur i BBC-së, Gabriel Partosh, ka deklaruar se Ndërkombëtarët, ku Bashkimi Evropian do të jetë në linjën e parë, nuk do ta lejojë Kryeministrin Berisha, që të thelloj shkeljet e pushtetit ndaj medias në vend. Duke folur në një intervistë për emisionin "Shqip", në Top Channel, Partosh thekson se Berisha e ka "sëmundje" të vjetër akuzat pa baza, si dhe "vesin" që e ka mirë vetëm me mediat që mbështesin atë. Në intervistë, Gabriel Partosh analizon me hollësi të gjithë zhvillimet e fundit politike në Shqipëri...Z. PARTOSH, së pari ju falënderoj që pranuat të jepni një intervistë për emisionin "Shqip" në televizionin "Top Channel" në Shqipëri. Dëshiroj t‘ju pyes, kur keni ardhur për herÑ‘ tÑ‘ fundit në Shqipëri dhe sa i informuar jeni për gjendjen e tanishme në Shqipëri?
Herën e fundit në Shqipëri kam qenë në tetor të vitit të kaluar, me rastin e një konference. Jam përpjekur të vizitoj Shqipërinë të paktën një herë në vit, por normalisht e kaloj pjesën më të madhe të kohës larg Shqipërisë, në Londër, dhe mundohem të ndjek zhvillimet në distancë, aq sa është e mundur. Kam kontakte me të njohur të mi atje, ndjek raportimet e medias dhe në këtë kuadër shpresoj të jem në gjendje të raportoj dhe të analizoj ngjarjet në Shqipëri, por jo me aq kompetencë sa një shqiptar vendas, që jeton atje, që i sheh gjërat, i ndjen, i prek, që është i rrethuar nga informacion i bollshëm gjithë kohës. Unë s‘mund t‘i kem të gjitha ato njohuri.
Më 18 shkurt, në Shqipëri u mbajtën zgjedhjet vendore. Komuniteti ndërkombëtar i certifikoi këto zgjedhje si një shans i humbur. Dëshiroj t‘ju pyes, ishte një shans i humbur për politikanët në Shqipëri apo për popullin shqiptar?
Mendoj se ishte një shans i humbur për të dyja palët. Për politikanët ishte një mundësi për të vërtetuar kredibilitetin e tyre, vendosmërinë e tyre për të aplikuar standardet më të larta, ato standarde që OSBE dëshironte të shihte. Edhe për popullsinë ishte një mundësi e humbur në kuptimin që rezultati i zgjedhjeve u vonua. Ata e kuptuan që rrethanat nuk ishin plotësisht sipas standardeve, ashtu si dhe për shumë shqiptarë që aspirojnë që vendi i tyre të afrohet më tepër me Evropën. Këto zgjedhje cilësohen si një shans i humbur, sepse në mënyrë të pashmangshme do të kenë ndikim në integrimin e Shqipërisë drejt Bashkimit Evropian, do të ngadalësojë kohën që duhet para se Marrëveshja e Stabilizim-Asocimit, e cila u nënshkrua vitin e kaluar, të shkoj drejt etapës tjetër, domethënë kur Shqipëria të bëhet kandidate për anëtarësim. Kjo periudhë do të jetë kryesisht më e gjatë sepse politikanët nuk kanë qenë plotësisht në gjendje që të përmbushin standardet e kërkuara.
Ka pasur një debat të gjerë në Shqipëri për reformën zgjedhore. Shqiptarët nuk kanë qenë në gjendje të përmbushin standardet evropiane për sa i përket procesit të votimit. Cili është opinioni juaj? Mendoni se politikanët shqiptarë nuk kanë vullnetin që në Shqipëri të mbahen zgjedhje të ndershme dhe brenda standardeve, apo thjesht nuk munden?
Së pari, duhet të shohim edhe anën pozitive. Po tÑ‘ krahasojmë zgjedhjet nÑ‘ Shqipëri sot, vjet apo parvjet me zgjedhjet në vitet ‘90, vitin ‘96 dhe ‘97, vihet re se janë bërë përmirësime të jashtëzakonshme, për këtë s‘ka dyshim, por s‘mund të jetosh me dafinat e lavdisë, gjithmonë kërkohet të ecësh përpara. Përgjigjja e pyetjes suaj mendoj se do të ishte që politikanët tuaj nuk është se janë të interesuar për të ngadalësuar arritjen e standardeve të vendosura nga OSBE sepse nuk fitojnë asgjë nga kjo. Ndoshta është më tepër çështje vullneti apo burimesh të nevojshme në një vend dhe në një shtet administrata e të cilit vazhdon në shumë mënyra të jetë e prapambetur. Për të realizuar standardet e kërkuara kërkohet efikasitet, kërkohen kapacitete administrative, kërkohet kompetencë. Përveç të gjitha këtyre, duhet t‘i vësh ato në zbatim ose të ngresh sistemin mbështetës, domethënë të aktivizohen si duhet zyrtarët që merren me hartimin e regjistrave të përditësuar. Nëse bashkohen të gjithë këta faktorë sigurisht që Shqipëria do të arrijë standardet, por mendoj se për momentin është më tepër mungesë vullneti dhe mungesë kompetencë sesa një motiv dytësor apo dëshirë për të mos arritur këto standarde. Me pak fjalë, është çështje përpjekjesh, por përpjekje të pamjaftueshme.
Ç‘mendim keni për reformat që po ndërmerren nga qeveria shqiptare deri tani?
Mendoj se reformat po vuajnë nga një vështirësi karakteristike, pasi pati pritshmëri të madhe para dhe pas zgjedhjeve. Z. Berisha premtoi se lufta kundër korrupsionit do të ishte prioriteti numër 1 dhe po të shohim arritjet, sigurisht që ka pasur, por tani ka më tepër publicitet. Sigurisht janë miratuar ligje, por mendoj se shqiptarët nuk janë të bindur që korrupsioni tashmë është një problem i të kaluarës. Duhet thënë që është një detyrë jo e lehtë; po të shohim rajonin, Ballkanin, Bullgarinë për shembull, që iu bashkëngjit Bashkimit Evropian më 1 janar të këtij viti. Bullgaria vazhdon të jetë nën monitorim të rreptë pikërisht sepse nuk ishte në gjendje të realizonte të gjitha standardet për luftën kundër krimit të organizuar, korrupsionit. Supozohej që t‘i përmbushte deri në momentin e anëtarësimit. Deri më sot, nuk ka pasur ndonjë figurë me peshë në Bullgari që të jetë akuzuar dhe ndëshkuar për korrupsion. Pra, në këtë kuptim, Bullgaria ka ende punë për të bërë, ashtu si dhe Shqipëria që i mbetet shumë për të bërë në vitet e ardhshme dhe aq më tepër që për qeverinë kjo është një detyrë tmerrësisht e vështirë për të arritur këto objektiva. Një tjetër arsye pse reformat nuk shkuan aq mirë sa ç‘mund të shkonin është se qeveria ka harxhuar shumë energji, duke luftuar kundër opozitës, me grindje të përditshme, sidomos gjatë fazës përgatitore për zgjedhjet vendore. Shpesh politika është e tillë. Objektivat afatgjate ndodh të eklipsohen nga fërkimet e përditshme. Përveç kësaj, duhet përmendur që Shqipëria nënshkroi Paktin e Stabilizim-Asocimit. Ky është një hap i parë dhe shumë i rëndësishëm drejt anëtarësimit final në BE; kjo është një arritje e madhe. Edhe në aspekte të tjera, pak nga pak Shqipëria po ndryshon dhe po bëhet siç e quajmë ne një shoqëri evropiane, me një ekonomi të tipit evropian dhe mendoj se kjo qeveri, gjithashtu edhe ajo paraardhësja, nuk po i realizon objektivat me shpejtësinë, normalitetin dhe efikasitetin e kërkuar.
Tashmë pas dy vitesh në pushtet, mendoni se qeveria e z. Berisha i ka arritur objektivat që shpalli para se tÑ‘ vinte në pushtet?
Mendoj se disa po dhe disa jo. Çështja është nëse korrupsioni ishte objektivi parësor, çÑ‘shtja kryesore nÑ‘ axhendÑ‘n e tyre ashtu siç ata e shpallën. Mendoj se më tepër ky objektiv nuk është arritur dhe ende nuk janë bërë hapa të konsiderueshme në këtë drejtim - ky është për mendimin tim problemi. Është një çështje e pazgjidhur dhe duhen marrë masa më të vendosura për të goditur korrupsionin, krimin e organizuar në veçanti. Ndërsa për çështjet që i përkasin integrimit evropian, mendoj se po. Një arritje shumë e madhe ishte nënshkrimi i MSA-së. Sigurisht ky është hapi i parë drejt anëtarësimit në BE, pra ishte një sukses i rëndësishëm, por tani pamë që me zgjedhjet vendore u humb një mundësi, me fjalë të tjera, koha që do t‘i duhet Shqipërisë për t‘u bërë kandidate formale tashmë do të jetë më e gjatë se normalisht sepse Bashkimi Evropian do presë që të shohë përmirësime në procesin zgjedhor, në regjistrime e kështu me radhë. Në aspektin e përgjithshëm, për sa i përket lejimit të ekonomisë shqiptarë, që të funksionojë si një ekonomi me treg konkurrues dhe rritjes ekonomike, mendoj se të dhënat janë mjaft të mira. Rritja ekonomike vjetore u rrit me 6%, edhe pse nuk është vetëm puna e qeverisë, por edhe e vetë qytetarëve shqiptarë, por mendoj se qeveria po ofron një kuadër të mirë për të arritur këtë objektiv. Domethënë është çështja nëse shishja është gjysmë plot apo gjysmë bosh dhe mendoj se është diku në midis.
Ju jeni analist i mirënjohur për çështjet e Evropës Juglindore si edhe të Shqipërisë. Duke pasur parasysh opozitën dhe koalicionin qeverisës në Shqipëri, mendoni se situata midis qeverisë dhe opozitës është po aq e brishtë sa në vendet e tjera?
Në shumë vende ekziston prirja që kur ka tension midis qeverisë dhe opozitës, apo armiqësi, siç u vunë re në prag të zgjedhjeve vendore, madje edhe armiqësi personale midis udhëheqësve të partive kryesore, ekziston prirja të mendohet se kjo është një situatë unike për vendin dhe se në vende të tjera tradita dhe praktika politike është më e qytetëruar, por në fakt po të shihni në Ballkan, madje jo vetëm në Ballkan, por edhe më gjerë, vini re që në Rumani, për shembull, nuk është vetëm qeveria dhe opozita që u kacafytën mes tyre, është edhe Presidenti dhe Kryeministri, edhe pse ata janë pjesë e të njëjtit koalicion qeverisës. Shohim forma ekstreme retorike dhe armiqësie midis Presidentit Basesku dhe Partisë Demokratike të cilës i përket si dhe liberalë-nacionalistëve të Kryeministrit Tarieanu. Marrim edhe rastin e Hungarisë që gjithmonë është parë si një nga vendet më stabël të ish-bllokut komunist që u bënë shtete demokratike. Hungaria, që ishte nismëtarja e shumë reformave demokratike, që u anëtarësua në Bashkimin Evropian para 3 vitesh dhe që shumë besonin se duhej të ishte anëtarësuar më herët, në Hungari që në vjeshtën e kaluar kemi parë trazira, demonstrime; ekziston polarizimi ekstrem i shoqërisë dhe arenës politike midis njërës anë, socialistëve në pushtet, ish-partia komuniste, dhe opozitës konservatore nga ana tjetër, partia qytetare demokratike "Fidesz", që deri-diku ngjason me Partinë Demokratike në Shqipëri - një armiqësi e theksuar midis dy palëve. Pra, ajo që shohim është se ne disa raste në kohën kur ndodhin ndryshime të shpejta politike dhe sociale në mënyrë që të përshtaten, që të bëhen anëtarë të BE-së, nÑ‘ disa raste të tjera ndodhin që të përshtaten me faktin që janë bërë anëtarë. Në një konkurrencë të fortë të tregut të globalizuar, zëvendësimi i teknologjive dhe industrive të vjetra me teknologji të përparuara, të gjitha këto periudha ndryshimesh thelbësore shumë të shpejta, priren të provokojnë situata shumë të tendosura politike midis qeverisë dhe opozitës. Në këtë kuptim edhe Shqipëria nuk bën përjashtim. Në momente të veçanta, sidomos para zgjedhjeve, kjo prirje apo tendencë bëhet edhe më e theksuar. Por, mendoj se është një veçori e të gjithë rajonit tuaj, por edhe më gjerë.
E di që nuk është e lehtë të bëhen parashikime për Shqipërinë, por dëshiroj t‘ju pyes: cili është parashikimi juaj për zhvillimet e mëtejshme në Partinë Socialiste nga z. Edi Rama, sepse duket se z. Rama do të ketë shumë probleme brenda partisë pas deklaratave të z. Nano për rikthim në parti, i cili kërkon të bëhet sërish udhëheqës i Partisë Socialiste të Shqipërisë.
Z. Rama ka përpara një detyrë shumë të vështirë. U tregua shumë guximtar që mori drejtimin e partisë, pasi ishte bërë anëtar i saj vetëm dy vite më parë dhe ngaqë nuk pati një bazament të sigurt brenda partisë për sa i përket strukturës së partisë, delegatëve të partisë, zyrtarëve vendorë e kështu me radhë. Ndërsa z. Nano ka një përvojë shumë të madhe, pasi ka qenë zyrtar i partisë ose pÑ‘r më tepër kryetar për pjesën më të madhe të karrierës personale. Mendoj se z. Rama duhet të bëjë llogaritë me faktet që pÑ‘r shÑ‘mbull nuk është deputet, gjÑ‘ që ia bën më të vështirë udhëheqjen e partisë kryesore opozitare. Ai nuk ka bazën mbështetëse në mbarë vendin, ose të paktën aktualisht qÑ‘ u bÑ‘ kryetar po e ndërton. Prandaj është e vÑ‘rtetÑ‘ që pozitat e tij mbetet në shumë mënyra vulnerabël dhe i duhet të punojë dyfish më shumë se kushdo në vendin e tij, dhe se ka një mal përpara për ta ngjitur. Mund të jetë në gjysmë, por është ende larg majës dhe përpara do tÑ‘ ketë pengesa. Nuk mund të parashikoj çfarë do të ndodhë, por mund të them që z. Rama padyshim është i vetëdijshëm për vështirësitë, por ama ka njëfarë vendosmërie dhe vullneti që pak politikanë e kanë, prandaj mendoj se do ta provojÑ‘ dhe ka shumë mundësi t‘ia dalë mbanë.
Le të zhvendosemi te problemet e medias në Shqipëri. Si e shikoni median në Shqipëri: e hapur, e pavarur, e zhvilluar krahasuar me mjedisin shqiptar?
E përsëris, po qe se kërkohet përgjigje me një fjali, duhet të shohim situatën para 10 viteve. Ndoshta ka lidhje me moshën time që kam nostalgji për të kaluarën, por, sigurisht, nuk kam nostalgji për situatën e medias shqiptare dhe mbaj mend që deri në mesin e viteve ‘90 televizionet dhe radioja kontrolloheshin nga shteti dhe në media kishte gazeta ekonomikisht dhe financiarisht të dobëta, por sot ka një larmi të madhe qÑ‘ janÑ‘ si kundër qeverisë, ashtu dhe të pavarura apo neutrale, si në shtypin e shkruar ashtu edhe në televizione. Për mendimin tim, situata e medias sot në shumë aspekte është më e zhvilluar se shumë sektorë të shoqërisë, si për shembull ekonomia, zhvillimet sociale apo partitë politike. Mendoj se partitë politike te ju jetojnë me të kaluarën, ndryshe nga media, media s‘mund të jetojë me të shkuarën, sepse teknologjia e komunikimit është më e avancuara dhe po zhvillohet shpejt në tërë botën. Mendoj se në aspektin editorial ka ende disa gjëra që duhen përmirësuar dhe rishikuar. Media komerciale nuk është e thënë që të imitojë median e shërbimit publik, nuk ka nevojë të jetë aq neutrale apo e balancuar; fundja duhet të ketë një larmi pikëpamjesh, por gjithsesi mendoj se ka disa standarde editoriale, sipas të cilave duhen lejuar të dyja palët, ose të gjitha palët në një diskutim që të thonë fjalën e tyre. Aspekt tjetër është edhe gjuha; nuk duhet përdorur gjuhë frikësuese apo tejet armiqësore. Në këto aspekte ka plot gjëra për të mësuar, por e parë thjesht në aspektin e larmisë, pikëpamjeve të ndryshme, sofistikimit për sa i përket paraqitjes dhe teknologjisë, mendoj se media në Shqipëri duhet të lavdërohet, ndoshta është më përpara se shumë media në vende më të zhvilluara të rajonit.
Aktualisht kemi një konflikt midis Kryeministrit dhe medias. Z. Berisha javën e kaluar deklaroi se disa media të pavarura kanë lidhje me mafien, por nuk paraqiti ndonjë provë për të mbështetur deklaratat e tij që i bëri gjatë mbledhjes qeveritare. Ç‘mendoni për këto akuza serioze të bëra nga Kryeministri Berisha?
Kryeministri Berisha gjithmonë ka qenë i prirur drejt retorikës së fortë, duke lëshuar akuza dhe pretendime. Mendoj se këto akuza e konfirmojnë këtë karakteristikë të tij. Duket qartë që ai kërkon, si shumë politikanë të tjerë dhe e përsëris që Shqipëria nuk bën përjashtim, tÑ‘ kenÑ‘ një media më miqësore rreth tyre, një mjedis më miqësor, dhe nëse mund t‘i referohem një rasti: problemi i madh që pati BBC para pak vitesh me qeverinë britanike kishin të bënte me raportimin nga ana e BBC-së, tÑ‘ informacioneve të qeverisë britanike, në lidhje me armët e shkatërrimit në masë në Irak, nÑ‘ tÑ‘ cilÑ‘n BBC në njëfarë mënyrë sugjeronte që qeveria britanike e kishte ekzagjeruar disi rrezikun e këtyre armëve. Kjo çoi në një debat shumë të ashpër midis dy palëve, që rezultoi në dorëheqjen e drejtorit të Përgjithshëm të BBC-së, si dhe të kryetarit të bordit drejtues. Pra, qeveritë janë shumë të ndjeshme ndaj asaj që e perceptojnë si opozitë nga media, ndoshta në rastin e BBC-së më tepër se për opozitë u pretendua për raportim jo të saktë. Edhe z. Berisha, si shumë udhëheqës të tjerë, beson se ai mund të vërë në zbatim politikat e tij më me shumë sukses nëse merr më pak kritika. Mënyra se si ai vendos të zbusë median, me metoda ligjore apo me gjykata, nëse nevojitet apo duke shfrytëzuar mundësitë për të theksuar pikëpamjet e tij nëpërmjet medias pro-qeveritare apo mediave të pavarura, Ñ‘shtÑ‘ zgjedhje qÑ‘ i takon z. Berisha, por normalisht do të vëzhgohet nga jashtë, për shembull, nga OSBE, nga Zyra e Lirisë së Medias. Edhe Bashkimi Evropian do ta monitorojë këtë me shumë vëmendje. Në këtë kuptim, media në Shqipëri mund të përfitojë njëfarë mbështetjeje nga jashtë që në rastet kur forcat e jashtme besojnë se raportimi i tyre është i saktë, i pranueshëm dhe nëse bilancet e tyre financiare janë pa probleme, të qarta dhe transparente, atëherë mediat s‘kanë pse të kenë frikë. Sigurisht mendoj se z. Berisha është i vetëdijshëm për këtë; është e rëndësishme të theksojmë që situata sot është krejt ndryshe nga ajo e mesit të viteve ‘90, po ashtu edhe sjellja e z. Berisha në shumë aspekte është ndryshe. Ai duhet ta pranojë dhe e ka pranuar, që sot në Shqipëri ekziston një shoqëri më e sofistikuar dhe këtë e konfirmon besoj edhe sjellja e tij. Por duhet të dimë që asnjë nga ne s‘duhet të pretendojë që politikanët, presidentët apo kryeministrat të ndajnë të njëjtin opinion për diversitetin dhe lirinë e medias dhe kritikat e medias, që do të dëshironin vetëm praktikuesit e medias. Në këto rrethana, gjithmonë ka konflikt midis dy palëve, madje edhe në shoqëri të lira dhe demokratike. Në disa raste është konflikt kreativ, domethënë që sjell zbulime, nxjerr në dritë të vërtetën për skandalet, por të mos harrojmë, në skandale jo gjithmonë është e përfshirë qeveria, ndonjëherë janë edhe sektorë të medias, prandaj mbetet një debat i zjarrtë dhe mjaft interesante, por mendoj se në thelb ajo që ka rëndësi është se cilat janë metodat që qeveria dhe në këtë rast z. Berisha do të përdorë në këtë betejë me disa pjesë të medias.
Pra, ju po thoni që nëse z. Berisha ka prova të mjaftueshme, ai duhet t‘u drejtohet gjykatave dhe jo të dalë me deklarata publike, duke shpallur që mafia ka shtrirë kontrollin në media?
I takon Kryeministrit që të zgjedhë cilin kurs të marrë. Nëse ka prova, besoj se do t‘u drejtohet gjykatave. Por shpesh është vështirë të gjesh prova dhe qeveritë e kanë më të lehtë të hedhin akuza gjithëpërfshirëse, pa paraqitur prova për t‘i mbështetur këto aludime, prandaj duhet të presim çfarë do të bëjë, por si në çdo shoqëri demokratike nëse një palë ka prova për shkelje penale, duhet ta çojë çështjen në gjykatë, nëse jo, atëherë pala tjetër gëzon të drejtën të bÑ‘jÑ‘ kundërpadi në gjykatë dhe të thotë se po akuzohet në mënyrë të padrejtë. Në këtë sens nuk mendoj se ato pjesë të medias janë të pambrojtura; ato i kanë instrumentet që të thonë: urdhëro, paraqiti provat, përndryshe, ne kemi mundësinë dhe të drejtën që të mbrojmë reputacionin tonë në gjykatë.
A mendoni se kjo luftë midis qeverisë dhe medias do të zgjasë për një kohë të gjatë dhe zakonisht kush fiton në fund të një lufte të tillë?
Mendoj se çështja se kush fiton në një shoqëri demokratike në raste të tilla, varet nga fakti nëse akuzat apo aludimet nga cilado palÑ‘ mund të provohen ose jo, nëse çështja kalon në gjyq apo jo, nëse është një ndjekje penale apo thjesht një padi për shpifje apo deformim apo nëse është një rast vendosjeje nderi në vend të personit të akuzuar. Në fund, është në dorën e pjesës tjetër të shoqërisë, të medias, për të mbajtur anë dhe të tregojnë nëpërmjet përfshirjes së tyre që shprehet duke votuar pro apo kundër qeverisë në kohë zgjedhjesh, ose duke votuar pro apo kundër një medie që shprehet me rritjen apo uljen e shikueshmërisë së një televizioni apo shitjes së gazetës. Në këtë kuptim publiku voton çdo ditë dhe mund të vënë besimin e tyre në një media të caktuar, thjesht duke ndjekur atë media dhe duke shprehur miratimin e tyre, ose në disa raste mosmiratimin ndaj saj.
E kujtoni atë kohë kur z. Berisha tentoi të ndalë zërin e BBC-së në Shqipëri, duke ndaluar transmetimin në FM?
Mendoj se duhet të bëjmë të qartë një gjë: situata sot është shumë më ndryshe nga ajo e mesit të viteve ‘90. Shqipëria në atë kohë ishte në shumë aspekte një shoqëri postkomuniste. Vinte pas një periudhe të gjatë shtypëse nga regjimi stalinist. Do ishte vizion jorealist po të pretendonim një ndryshim tepër të shpejtë nga një komunizëm radikal në demokraci të plotë brenda një nate. Sigurisht, nuk ndodhi kështu, ishte një proces që zgjati disa vjet dhe në disa aspekte vazhdon edhe sot, por në përgjithësi është një proces që u përmbush në përgjithësi nga fundi i viteve ‘90 dhe fillimi i këtij mijëvjeçari. Në mesin e viteve ‘90 e pranoj që pati shumë vështirësi nga ana e BBC-së, kryesisht sepse nuk kishte konkurrencë, kurse sot ka një media të larmishme në Shqipëri, që transmeton lirshëm pikëvështrimet e ndryshme. Në atë kohë BBC kishte pak konkurrentë dhe rivalë për sa i përket prezantimit të një rangu të gjerë pikëpamjesh pro dhe antiqeveritare, me apo kundër z. Berisha. Kjo mendoj është një nga arsyet pse BBC hasi në ato vështirësi. Edhe metodat e përdorura në mesin e viteve ‘90, ndonjëherë kërcënimi, ndonjëherë dhuna, nuk mendoj se ajo metodologji ka gjasa që të inskenohet apo përsëritet sot, për këtë jam plotësisht i bindur, sepse qeveria sot operon në një shoqëri shumë më të avancuar, por kjo s‘do të thotë se qeveria nuk do tentojë. Çdo qeveri tenton që të sundojë median dhe përpiqet ta hedhë nga ana e vet, jo t‘ia qepë gojën medias kundërshtuese, por ta bëjë më të frenuar. Qeveritë mendojnë se kjo është mënyra më e mirë për të zbatuar perspektivën e tyre dhe politikat në zbatim.
Por kjo është e gabuar, apo jo?
Është e gabuar nga këndvështrimi i medias sepse media do 100% liri. Duke lënë mënjanë këtë, ka disa gjëra që nuk mund të transmetohen, për shembull në Britani sot nuk mund të transmetosh akte që nxisin dhunë, nuk mund të transmetosh diçka që konsiderohet si nxitëse e urrejtjes raciste. Ka disa aspekte në çdo shoqëri të lirë dhe demokratike që mbeten të papranueshme për shkak të lidhjes së tyre me shprehjen e urrejtjes, për shembull. Disa shoqëri janë më liberale, për shembull në Gjermani ose Francë mund të të çojnë në gjyq vetëm se mohon Holokaustin. Në Britani kjo mund të perceptohet si e jashtëzakonshme, por është çështje gjykimi historik - nëse dikush është kaq i painformuar ose keqdashës sa ta mohojë është punë e tyre por njëkohësisht ne mund ta iluminojmë popullsinë me fakte dhe informacione faktike. Mendoj se çështja, qÑ‘ në thelb ka rëndësi, është që të lejohet një media e lirë, të lejohen mjete të larmishme shprehjeje, por mendoj se qeveritë, dhe kjo ndodh në të gjitha vendet demokratike, duan të vendosin kufijtë jo aty ku dëshiron media. Kufijtë ndryshojnë nga njëri vend në tjetrin. Disa konsiderohen si shumë represive, diku tjetër mund të konsiderohen si liberale. Nuk ka një ndarje ideale. Mendoj se është çështje dialogu demokratik që vazhdon ditë pas dite, në çdo media, në çdo deklaratë qeveritare ku shohim këtë tension kreativ. "Libertarianët" do të donin sa më shumë liri të jetë e mundshme, por prapë brenda kufijve të sjelljes qytetare që, siç po thosha, në shumicën e rasteve e përjashton atë që ne quajmë "shprehje e urrejtjes".
Ku mbaron liria e medias ndërsa raporton?
E rëndësishme është që media të jetë e lirë për të raportuar, për të investiguar, për të kërkuar faktet kur bëhet fjalë për korrupsionin apo çdo krim tjetër, sidomos kur në këtë krim duket se është e përfshirë administrata, qeveria ose zyrtarët e saj. Por, nga ana tjetër është gjithashtu përgjegjësi e medias që të sigurojë provat, faktet dhe t‘i paraqesë ato. Gjithashtu duhet t‘i japë mundësinë të akuzuarve apo bashkëpunëtorëve të të akuzuarve që të thonë këndvështrimin e tyre. Me fjalë të tjera, media s‘duhet të jetë hetuesja, prokurorja, gjykatësja dhe juria njëkohësisht, pra të marrë të gjitha këto role. Mendoj se është sërish një çështje gjykimi: nëse qeveria mendon se po paraqitet në mënyrë të padrejtë në media, atëherë ajo do reagojë. Tani çështja është si do reagojë: nëpërmjet mjeteve ligjore, të pranueshme, të qytetëruara, apo nëse do të reagojë duke tejkaluar, duke shkelur kufijtë e sjelljes së pranueshme në një shoqëri demokratike. ÇÑ‘shtja është se ekziston ky tension kreativ, dialog, konflikt midis dy palëve, dhe është e vështirë të bëhen përgjithësime se kush ka të drejtë dhe kush gabim, por padyshim që detyra e medias është që të raportojë mbi korrupsionin, por ta bëjë këtë në mënyrë të ndershme, në një mënyrë që nuk paragjykon çështjen dhe që i jep të akuzuarit mundësinë për të replikuar dhe për të thënë fjalën e vet.
Një koleg i juaji në BBC është shprehur: "Kur qeveria lufton me median, tregon se gjërat në atë qeveri nuk shkojnë mirë". Jeni dakord me këtë?
Mendoj se çdo qeveri që lufton me median dhe që i kundërvihet medias në mënyrë shumë të dukshme, mund të jetë në telashe, kjo është e vërtetë në shumicën e rasteve. Ose ka raste kur disa drejtues në qeveri janë tejet të ndjeshëm nga kritikat dhe normalisht nuk janë të vetmit - njerëzit shpesh e kanë të vështirë të pranojnë kritikat kur mendojnë se nuk janë plotësisht të drejta. Por, nuk mendoj se sot ka tensione të theksuara midis Kryeministrit dhe qeverisë nga njëra anë dhe disa pjesë të medias nga ana tjetër. Gjithsesi, kjo nuk do të thotë se qeveria i ka pisk punët, fundja mori një mandat të ligjshëm, shpejt bëhen dy vjet, ka shumicën në parlament, ka bërë pranueshëm në zgjedhjet vendore, nuk ishte sukses i madh, por kurrsesi një fiasko. Pra, në këtë kuptim, nuk mendoj se qeveria është në telashe, por mendoj se nuk po merr paraqitjen që do i pëlqente nga media, por të pretendosh diçka të tillë në një shoqëri demokratike do të ishte një pritshmëri jorealiste.
Kalojmë te çështja e Kosovës. Ditët e fundit pati zhvillime interesante në Kombet e Bashkuara, ku z. Ahtisari paraqiti propozimin e tij. Dëshiroj të di, a është e mundur që Rusia të vendosë veton kundër propozimit të Ahtisarit në OKB, dhe çfarë po ndodh pas dyerve të mbyllura në kanalet diplomatike, sidomos në Londër dhe Uashington në lidhje me këtë çështje?
Sa do më pëlqente të isha i pranishëm, qoftë edhe si një mizë në mur, në ato takime diplomatike, sidomos të Grupit të Kontakti, ku vendosen këto çështje. Por, nuk jam. Me aq sa di unë, kuptoj që rusët publikisht e kanë bërë më se të qartë që ata nuk do të miratojnë propozimin për statusin e Kosovës, për sa kohë nuk pranohet edhe nga Beogradi. Privatisht, rusët kanë qenë deri tani relativisht bashkëpunues: i kanë pranuar vendimet e dy viteve të fundit që paraqiti Grupi i Kontaktit, përfshi procesin në qendër të të cilit ishte z. Ahtisari. Se nga cila anë do të hidhen rusët në fund, domethënë nëse do ta bllokojnë, të vënë veton kundër rezolutës së OKB-së, apo nëse do të abstenojnë dhe rrjedhimisht të lejojnë miratimin e saj, këtë duhet pritur për ta parë. Mendoj se rusët do ta zvarrisin çështjen deri në sekondën e fundit që t‘i bëjnë të ditur botës vendimin e tyre. Nuk është në interesin e tyre që të na tregojnë paraprakisht qëndrimin e tyre, sepse Moska, Kremlini, besoj pret disa lëshime nga Perëndimi nga anëtarët perëndimor të Grupit të Kontaktit. Dhe sa më shumë që e vonojnë këtë proces, aq më pak të prirur janë që t‘i tregojnë botës qëllimet e tyre të vërteta. Ata duan të marrin diçka nga Perëndimi, prandaj, tani për tani, pritet që të mos ketë një rezolutë të Këshillit të Sigurimit, të paktën deri në takimin e G8-ës në Gjermani, në verë. Ky samit i madh besoj do të jetë shansi i madh, po pati një mundësi, ajo do jetë për të bërë z. Putin të pranojë, por duhet të presim dhe mendoj se është e kotë të presim në javët e ardhshme vendimin e Rusisë, por pikërisht në verë.
Sa afër krijimit të një shteti të ri në Ballkan jemi?
Mendoj se jemi shumë afër dhe arsyeja pse mendoj kështu është se paçka asaj qÑ‘ bëjnë rusët, dhe ata mund të vendosin veton kundër rezolutës, e cila do të njihte Kosovën si shtet i pavarur, edhe nëse e bllokojnë, mendoj se Kosova, populli i Kosovës, Asambleja që përfaqëson shumicën dërrmuese të popullsisë do të deklarojë në mënyrë të njëanshme pavarësinë e Kosovës. Kjo sigurisht do të provokonte shumë probleme. Së pari, do të ishte shumë e vështirë për Bashkimin Evropian që të ngrinte Zyrën Ndërkombëtare Civile, që të mbikëqyrë tranzicionin drejt një Kosove të pavarur pa miratimin e Kombeve të Bashkuara në formën e një rezolute të Këshillit të Sigurimit. Së dyti, edhe Kosova do ta kishte më të vështirë që tÑ‘ merrte njohjen nga disa shtete, që ende janë me dy mendje për premisat e pavarësisë së Kosovës. Jam i sigurt që do marrë njohje nga Shtetet e Bashkuara, nga shumë vende udhëheqëse të Evropës Perëndimore, por do ta kishte shumë të vështirë nga disa shtete të tjera, që kanë dyshime për një Kosovë të pavarur. Kështu nuk do të jetë një rrugë e lehtë, në fakt shumë e vështirë. Sidoqoftë, qoftë edhe me rezolutën e Këshillit të Sigurimit detyra të vështira e presin Kosovën, por ndjesia ime është se në një mënyrë apo një tjetër, Kosova do të fitojë pavarësinë padyshim para fundit të 2007-ës.
No comments:
Post a Comment